• на ангельскай мове
• на нямецкай мове
• на рускай мове

Ісьці на ўзровень вышэй

Незалежнасьць забясьпечвае існаваньне сувэрэннай дзяржавы, якая кіруецца выключна інтарэсамі народу Беларусі, добраахвотнага і паўнапраўнага ўдзельніка дэмакратычнай сусьветнай супольнасьці.

Незалежнасьць Беларусі – гэта ня проста фармальны статус і ня проста дэклярацыя. Беларуская нацыя набывае і ўмацоўвае сваю незалежнасьць у палітычнай практыцы – канкрэтных штодзённых дзеяньнях па рэалізацыі палітычнай волі.

Сучаснаму этапу беларускай незалежнасьці паклала пачатак Дэклярацыя аб дзяржаўным сувэрэнітэце ад 27 ліпеня 1990 году, якая працягнула справу айцоў-заснавальнікаў Беларускай Народнай Рэспублікі.

Незалежнасьць забясьпечвае існаваньне сувэрэннай дзяржавы, якая кіруецца выключна інтарэсамі народу Беларусі, добраахвотнага і паўнапраўнага ўдзельніка дэмакратычнай сусьветнай супольнасьці.

Незалежнасьць Беларусі – гэта ня проста фармальны статус і ня проста дэклярацыя. Беларуская нацыя набывае і ўмацоўвае сваю незалежнасьць у палітычнай практыцы – канкрэтных штодзённых дзеяньнях па рэалізацыі палітычнай волі.

Сучаснаму этапу беларускай незалежнасьці паклала пачатак Дэклярацыя аб дзяржаўным сувэрэнітэце ад 27 ліпеня 1990 году, якая працягнула справу айцоў-заснавальнікаў Беларускай Народнай Рэспублікі.

У сучасным сьвеце захаваньне нейтралітэту – прывілея, даступная нямногім. Яе ня можа сабе дазволіць краіна, якая мяжуе з такім буйным і агрэсыўным суседам, як Расейская Фэдэрацыя. Прыклады Украіны і Грузіі гэта толькі пацьвярджаюць. Спробы перакройваньня ў Эўропе агульнапрынятых і замацаваных міжнароднымі пагадненьнямі межаў павінны быць спыненыя.

Аднак было б наіўна меркаваць, што імпэрскія пляны Расеі зьнікнуць у агляднай будучыні. Для забесьпячэньня сваёй нацыянальнай бясьпекі і захаваньня незалежнасьці і сувэрэнітэту Беларусь павінна стаць часткай адной або некалькіх сыстэм міжнароднай бясьпекі – глябальных ці рэгіянальных, якія ўжо існуюць, або будучых. Як і ў які момант гэта адбудзецца – вырашаць народу Беларусі.

Цалкам лягічна, што Беларусь павінна імкнуцца да ўдзелу ў рэгіянальным блёку эўрапейскіх нацый разам з Латвіяй, Літвой, Польшчай і Украінай. Такі рэгіянальны блёк будзе садзейнічаць умацаваньню палітычнай і эканамічнай незалежнасьці нашых дзяржаў і ствараць агульную прастору рэгіянальнай бясьпекі, асабліва ва ўмовах пагрозы з боку Расіі.

Нашыя продкі на прыкладзе Вялікага Княства Літоўскага даказалі, што, нягледзячы на рэлігійныя, нацыянальныя і палітычныя адрозьненьні, маглі мірна суіснаваць у адзінай дзяржаве. Яшчэ раз падкрэсьлім: правы і свабоды чалавека, які знаходзіцца побач з табой, гэтак жа важныя, як і твае ўласныя. На гэтай аснове і адбываецца пабудова сапраўды дэмакратычнай дзяржавы.

Існаваньне беларусаў як нацыі немагчымае без адраджэньня і дзяржаўнай падтрымкі беларускай культуры, мовы, без глыбокай павагі да нашай шматвяковай эўрапейскай гісторыі

Разам з тым, мы павінны ўлічваць шматнацыянальную структуру нашага грамадзтва і з усёй павагай ставіцца да прадстаўнікоў усіх нацыянальнасьцяў, якія пражываюць у Беларусі. Дзяржава павінна забясьпечыць захаваньне ўсіх правоў нацыянальных меншасьцяў, прадугледжаных Дэклярацыяй аб правах меншасьцяў, прынятай кансэнсусам у 1992 годзе Генэральнай Асамблеяй ААН (рэзалюцыя 47/135).

Мы лічым, што ў моўнай палітыцы адзінай магчымасьцю, якая забясьпечвала б як правы тытульнай беларускай нацыі, так і правы ўсіх нацыянальных меншасьцяў, зьяўляецца наступны падыход:

• дзяржаўная мова краіны – беларуская;

• мовы міжнародных зносін – ангельская і расейская (яна зьяўляецца мовай самай вялікай нацыянальнай меншасьці ў Беларусі). Гэтыя мовы шырока выкарыстоўваюцца ў паўсядзённым жыцьці, справаводстве, а таксама ў міжнародных сувязях. Мы перакананыя, што сёньняшні час з яго неабходнасьцю ўсебаковых міжнародных кантактаў патрабуе вывучэньня ў школах, апрача беларускай, яшчэ мінімальна дзьвюх моваў: абавязкова ангельскай і на выбар другой замежнай ці сваёй роднай мовы (у выпадку прадстаўніка нацыянальнай меншасьці);

• мовы нацыянальных меншасьцяў з рознай ступеньню распаўсюджваньня могуць выкарыстоўвацца ў адукацыйным працэсе, у паўсядзённым жыцьці і справаводстве (напрыклад, у судах) ува ўсёй краіне ці рэгіянальна на падставе Закону аб нацыянальных меншасьцях і міжнароднага заканадаўства.

Паводле перапісу 2019 г. нацыянальны склад насельніцтва Беларусі наступны:

• Беларусы 7 990 719 (84,9 %)
• Расейцы 706 992 (7,5 %)
• Палякі 287 693 (3,1 %)
• Украінцы 159 656 (1,7 %)
• Габрэі 13 705 (0,1 %)
• Армяне 9 392 (0,1 %)
• Татары 8 445 (0,1 %)
• Цыганы 6 848 (0,1 %)
• Азэрбайджанцы 6 001 (0,1 %)
• Літоўцы 5 287 (0,1 %)

Дэкамунізацыя прадугледжвае дэмакратычны нацыянальна арыентаваны шлях разьвіцьця краіны праз паступовае вызваленьне Беларусі ад ідэалягічных і адміністрацыйных шаблёнаў савецкай спадчыны, якія парушаюць правы чалавека, разбураюць магчымасьці для разьвіцьця беларускай дзяржавы і беларускай нацыі. Гэты працэс, распачаты ў 1991 годзе, быў спынены пасля 1994 году. Больш за тое, у многіх дзяржаўных сфэрах сытуацыя дайшла да вяртаньня найгоршых мэтадаў бальшавіцкага рэжыму.

Для выхаду са шматгадовага крызысу, у якім знаходзіцца наша краіна, неабходна карэнная трансфармацыя дзяржавы і грамадзтва, палітычнай і эканамічнай сыстэм, зыходзячы з галоўнага прынцыпу: “Не чалавек для дзяржавы, а дзяржава для чалавека”.

Наша дзяржава павінна выкарыстоўваць ў грамадзка-палітычнай і сацыяльна–эканамічнай дзейнасьці самыя перадавыя сучасныя інавацыі.

Украіна зьяўляецца адной з самых блізкіх Беларусі дзяржаў у сілу тэрытарыяльнага суседзтва, блізкасьці культуры, мовы і гісторыі са шматвяковым супрацьстаяньнем расейскаму ўплыву.

Пасьля распаду СССР і Украіна, і Беларусь вырашаюць галоўную задачу дасягненьня паўнавартаснай незалежнасьці, уключаючы задачы дэкамунізацыі, фармаваньня сувэрэнных інстытутаў нацыянальнага кіраваньня і эўрапеізацыі.

Нацыянальныя інтарэсы Беларусі залежаць ад існаваньня незалежнай дэмакратычнай і эўрапейскай Украіны, а Украіне неабходна незалежная дэмакратычная і эўрапейская Беларусь.

Посьпехі нашых суседзяў-украінцаў на дэмакратычным шляху разьвіцьця і імкненьне спыніць іх адыход ад імпэрскага ўплыву і сталі прычынай вайны РФ супраць сувэрэннай Украіны.

Таму вайна Украіны з РФ – гэта і наша вайна.

Задача беларусаў сёньня – усялякая дапамога ўкраінскаму народу ў дасягненьні перамогі над тэрарыстычнай расейскай дзяржавай.

Задача беларусаў заўтра – ліквідацыя імпэрыялістычнай пагрозы для нашых краін з боку РФ назаўжды. Гэта азначае пабудову цесных стратэгічных адносін з Украінай, у тым ліку магчымасьць стварэньня агульнага рэгіянальнага блёку Беларусі з суседнімі дзяржавамі: Латвіяй, Літвой, Польшчай і Украінай.

Задача беларусаў у будучыні – узаемавыгаднае існаваньне Беларусі і Украіны ў рамках агульных эўрапейскіх i мiжнародных інстытуцый (блёкаў, саюзаў, ініцыятыў).

Мы – паўнапраўная эўрапейская нацыя. Мы аб'яднаныя з Эўропай шматвяковай агульнасьцю гісторыі. Беларуская культура – неад'емная частка эўрапейскай культуры. Гэтаксама, як і іншыя эўрапейскія нацыі, беларуская нацыя шматкультурная, шматнацыянальная і шматканфэсійная.

Гістарычна – да паглынаньня Расейскай імпэрыяй, а затым бальшавіцкім рэжымам – Эўропа заўсёды была нашым «домам». Бязь зьмены вэктара, бязь вяртаньня “дадому ў Эўропу” мы згубім сваю будучыню і гістарычную пэрспэктыву. Нас будуць чакаць гады і дзесяцігодзьдзі жыцьця ў адрыве ад сучасных тэхналёгій і адукацыйных інавацый, жыцьця без свабоды – асабістай, палітычнай і эканамічнай.

Неабходна паскоранае ўвядзеньне ў Беларусі сучасных стандартаў дзяржаўнага кіраваньня і ўключэньне краіны ў сыстэму міжнародных адносін у якасьці нацыянальна арыентаванай дзяржавы, якая кіруецца дэмакратычнымі прынцыпамі, забясьпечвае правы чалавека і зьяўляецца надзейным стабільным партнэрам.

Эўрапейскі Саюз ці рэгіянальны саюз, асацыяваны з ЭС? Які шлях мы выберам – вырашаць нам самім. Адным з варыянтаў, напрыклад, можа быць “Міжмор'е”, Intermarium, “Балта-Чарнаморскі Саюз”. Гэта розныя назвы магчымага рэгіянальнага палітычнага і эканамічнага саюзу краін, разьмешчаных паміж Балтыйскім і Чорным марамі. Як мінімум – краін, якія калісьці былі часткамі Вялікага Княства Літоўскага ці ўдзельнікамі міждзяржаўных саюзаў зь ім.

Шматразовая фальсыфікацыя выбараў прывяла да ўсталяваньня ў Беларусі дыктатуры, таму павінны зьявіцца мэханізмы, якія цалкам дэмакратычным шляхам захаваюць выбарчую сыстэму ад падтасовак і ад папулістаў.

У Беларусі, якую мы хочам пабудаваць, будзе важным кожнае меркаваньне, бо заканадаўча выключаецца любая магчымасьць зьяўлення аўтарытарнай ці алігархічнай улады. Мы прапануем заснаваную на новым адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле дзяржавы новую выбарчую сістэму, якая дазволіць прывесьці да кіраваньня па-сапраўднаму годных людзей і пазьбегнуць узурпацыі ўлады.

Згубны ўплыў цэнтралізацыі і прыняцьця рашэньняў выключна “наверсе”, мы ўжо ўбачылі. Беларусь як дзяржава павінна будавацца “зьнізу ўверх”, а ня “зьверху ўніз”, як цяпер. Гэта значыць, аснова дзяржаўнага ладу – самакіравальныя супольнасьці грамадзянаў на месцах. Супольнасьці, якія праз сыстэму выбараў і выбаршчыкаў фармуюць наступныя ўзроўні дзяржаўнай улады – і так да самага верху.

Заканадаўчую галіну ўлады прадстаўляе Парлямэнт (Сойм, Рада). Кіраўніком выканаўчай улады ў Беларусі павінен быць Прэм'ер-міністар. Паўнамоцтвы Прэзыдэнта значна абмежаваныя (прыклады: Аўстрыя, Германія, Чэхія).

Мясцовае самакіраваньне – падмурак беларускай дзяржаўнасьці.

Падзеі 2020 года пацьвярджаюць, што грамадзяне здольныя да самаарганізацыі і адказнага вырашэньня сваіх праблем самастойна.

З пункту гледжаньня эканамічнай мэтазгоднасьці і эфэктыўнасьці пасьля канчатковага фармаваньня новых дзяржаўных структур неабходна зьмяніць падыход да адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу краіны. Дзеля максімальнага раскрыцьця чалавечага і эканамічнага патэнцыялаў неабходна выпрацаваць праграмы разьвіцьця рэгіёнаў з улікам іх прыродных, эканамічных, дэмаграфічных ды сацыяльных асаблівасьцяў.

Разьвітыя мэханізмы сацыяльнай абароны -- адзін з першачарговых абавязкаў і мэтаў дзяржавы. Беларусі неабходная страхавая мэдыцына салідарнага тыпу (прыклады: Аўстрыя, Германія, Люксэмбург, Чэхія), а таксама стварэньне пэнсійнай сыстэмы, якая забясьпечвае годнае жыцьцё.

Асобу акрыляюць магчымасьці. У Беларусі, якую мы будуем, сацыяльны і эканамічны статус чалавека залежыць толькі ад яго самога. Дасягнуць максымальнага выніку ў пэрспэктыве можна шляхам рэфармаваньня сыстэмы адукацыі. Пры гэтым павінна быць забясьпечана ўсеагульная даступнасьць бясплатнай дзяржаўнай базавай, прафэсійнай і вышэйшай адукацыі.

Прыярытэтам новай судовай сістэмы будзе неадкладны перагляд усіх спраў, зьвязаных з палітычнымі рэпрэсіямі і незаконнымі прысудамі па эканамічных і шэрагу іншых артыкулаў Крымінальнага кодэксу Рэспублікі Беларусь (уключна з артыкулам 328 КК РБ) з рашэньнем пра наступную рэабілітацыію і пакрыцьцё ўрону незаконна асуджаным. Будзе неабходна правесьці прававы аўдыт усёй заканадаўчай базы Рэспублікі Беларусь з 1994 году.

Аснова дабрабыту Беларусі – эканамічная свабода і поўная абароненасьць права ўласнасьці. Гістарычна склалася імкненьне беларусаў валодаць сваёй зямлёй, мець на яе рэальнае права. Стварыўшы празрыстыя і дзейсныя мэханізмы для рэалізацыі грамадзянамі Беларусі гэтага права, мы зможам удыхнуць новае жыцьцё ў вёскі і малыя гарады нашай краіны.

Існуе даўні прынцып: свабодны чалавек – той, хто валодае зброяй. Не выпадкова ў старажытнасьці рабам не дазвалялася мець нават нож, а прыгонным сялянам – любую зброю. Валоданьне асабістай зброяй – адно з асноўных правоў чалавека, адказнага за сябе, сваю сям'ю і блізкіх. Дадзенае права на падставе заканадаўства дае магчымасьць абараняць як сваё жыцьцё і асабістую ўласнасьць, так і дзяржаву ў цэлым.

Тэрыторыя і прыродныя рэсурсы Беларусі, яе вытворчыя і фінансавыя актывы, інтэлектуальная, культурная і гістарычная спадчына – гэта нацыянальны здабытак беларусаў. Дзяржава і яе грамадзяне нясуць адказнасьць за захаваньне гэтага здабытку для будучых пакаленьняў.

Мы з удзячнасьцю прымем дапамогу тых, хто падзеліцца з намі досьведам рэформ і будаўніцтва дзяржаў у крызысныя пэрыяды іх разьвіцьця. У той жа час мы разумеем, што нас чакае велізарная праца. Разумеем, што ніхто, апрача нас саміх, ня здольны яе зьдзейсьніць.

Наша задача – сваім розумам і сваімі рукамі разам стварыць краіну, у якой захочацца жыць нам і наступным пакаленьням беларусаў.

Жыве Беларусь! Жыве вечна!